Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού: Εορτάζει στις 6 Αυγούστου εκάστου έτους.

Σε κάθε δεσποτική και θεομητορική εορτή έχουμε μεγάλη χαρά οπουδήποτε κι αν γιορτάζουμε. Αλλά στους Άγιους Τόπους πολλαπλασιάζονται.

Εκεί αισθάνεσαι σαν να πετάς στα σύννεφα. Μερικές φορές δε ξέρεις τι σου συμβαίνει, εάν βρίσκεσαι στη γη ή στον ουρανό. Κι αυτό δε συμβαίνει μόνο σε μένα αλλά σε όλους όσους συμμετέχουν σ’ αυτές τις γιορτές.

Μαζί με την αφή του Αγίου Φωτός μια από τις μεγαλύτερες γιορτές είναι η Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Εκεί στο Όρος Θαβώρ στις 6/19 Αυγούστου, εμφανίζεται μια αόρατη θαυμαστή πλευρά αυτής της γιορτής όπου σε μια οποιαδήποτε εκκλησία του κόσμου δε μπορείς να δεις εκτός αν στο αποκαλύψει ο Θεός σε προσωπικό επίπεδο. Εκεί τη νύχτα τις 5/18 προς 6/19 Αυγούστου κατά τη Θ. Λειτουργία μπροστά σε χιλιάδες πιστούς και άπιστους κατεβαίνει πάνω από το ιερό βουνό ένα σύννεφο.

Οι άπιστοι-όπως πολλούς από αυτούς έχω ακούσει- λένε ότι δεν είναι παρά ένα μετεωρολογικό φαινόμενο. Αυτό το σύννεφο όμως είναι πολύ διαφορετικό από τα συνηθισμένα σύννεφα που κατεβαίνουν το πρωί πάνω από τα βουνά μας. Αρχίζοντας η αγρυπνία βλέπεις στην κορυφή του βουνού, προς τη Ναζαρέτ, μες το σκοτάδι της νύχτας κάτι πορτοκαλί.

Αυτό κινείται κάθετα προς την εκκλησία και στέκεται εκεί σαν μία πορτοκαλί γλώσσα μέχρι στις δώδεκα-μία σε μεγάλη απόσταση από το Όρος Θαβώρ.

Και όταν αρχίζει η Θεία Λειτουργία, ειδικά τη στιγμή του Χερουβικού, έρχεται το σύννεφο προς το βουνό και αρχίζει να παίρνει διάφορα σχήματα και τότε αρχίζουν να κόβονται από το σύννεφο κομμάτια στρογγυλά ή μακρόστενα και παίρνουν τη μορφή πουλιών ή αγγέλων και έρχονται πάνω από τον τρούλο της εκκλησίας.

Εκεί υπάρχει μία… όπως σ’ όλα τα κτίσματα της περιοχής όπου ανεβαίνει ο κόσμος και επικαλείται το Άγιο Πνεύμα. Τα λόγια είναι φτωχά για τι αισθάνεσαι όταν αυτά τα κομματάκια, απαλά σα βαμβάκι, έρχονται και τ’ αγγίζεις με τα χέρια σου, τα αισθάνεσαι στο πρόσωπό σου.

Σου’ ρχεται ν’ ανέβεις σ’ αυτό το κομμάτι να φύγεις και να μη σ’ ενδιαφέρει τίποτα. Ταυτόχρονα με αυτό το θαύμα ένα άρωμα εξαίσιο σαν λιβάνι απλώνεται στον αέρα αλλά δεν είναι λιβάνι, σαν ρητίνη αλλά δεν είναι ρητίνη. Είναι ένας συνδυασμός ανατολίτικων κωνοφόρων και λιβανιού. Φυσικά και εδώ βρίσκονται αυτοί που αμφιβάλλουν λέγοντας ότι κάποιο κόλπο έκαναν οι Έλληνες ή ότι είναι μετεωρολογικό φαινόμενο. Μα εδώ πρόκειται για μια γενική εκδήλωση χαράς.

Τα πάντα σκιρτούν από χαρά, πράγμα που δε συμβαίνει σ’ άλλα βουνά υπό οποιεσδήποτε μετεωρολογικές συνθήκες. Φυσικά κατεβαίνοντας από το Θαβώρ, μετά από την αγρυπνία, με τους Έλληνες, τους Άραβες, τους Βουλγάρους, τους Ρώσους και τους Ρουμάνους να ψάλλουν το «Μετεμορφώθης εν τω όρει Χριστέ ο Θεός …» δεν επιθυμείς τίποτα το εγκόσμιο, παρά να ζεις έτσι αιωνίως.

Σ’ αυτή την περίπτωση όπως και με το Άγιο Φως αυτά τα θαύματα ,αυτήν την παρηγοριά, τα δίνει ο Θεός τελικά γι’ αυτούς που πιστεύουν, γιατί όπως λέει η Αγία Γραφή «ήρθα να δώσω σ’ αυτούς που έχουν και ήρθα να πάρω απ’ αυτούς που δεν έχουν». Δηλαδή ο Θεός «παίρνει» απ ’αυτούς που έχουν λίγη πίστη και αρχίζουν να σχολιάζουν και να αμφισβητούν το Θεό, την παρουσία Του και τις ενέργείες Του.

Ενώ σ ’αυτούς που λένε «Πιστεύω Κύριε βοήθει μου τη απιστία» αποκαλύπτει την πιο μεγάλη χαρά. Πράγματι, εκεί στο Όρος Θαβώρ καταλαβαίνεις γιατί ο Απ. Πέτρος είπε στο Χριστό ότι δε θέλει να φύγει από εκεί. Πραγματικά δε σου’ ρχεται να φύγεις από το Θαβώρ. Όλες οι εγκόσμιες εκδηλώσεις ωχριούν μπροστά στο τι γίνεται στο Όρος Θαβώρ.

Συναξάριο

Θαβὼρ ὑπὲρ πᾶν γῆς ἐδοξάσθη μέρος,
Ἰδὸν Θεοῦ λάμψασαν ἐν δόξῃ φύσιν
Μορφὴν ἀνδρουμένην κατὰ ἕκτην Χριστὸς ἀμεῖψε.

Κατά τη διήγηση των Ευαγγελιστών, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός πήρε από τους μαθητές τον Πέτρο (βλέπε 29 Ιουνίου), τον Ιωάννη (βλέπε 26 Σεπτεμβρίου) και τον Ιάκωβο (βλέπε 30 Απριλίου) και ανέβηκε στό όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί. Όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Eπήρε δε τρεις μόνους Aποστόλους, ως προκρίτους και υπερέχοντας. O μεν γαρ Πέτρος επροκρίθη, επειδή ηγάπα πολλά τον Xριστόν. O δε Iωάννης, επειδή ηγαπάτο από τον Xριστόν. O δε Iάκωβος, επειδή εδύνετο να πίη το ποτήριον του θανάτου, το οποίον και ο Kύριος έπιεν».

Οι τρεις μαθητές Του, όπως ήταν κουρασμένοι από τη δύσκολη ανάβαση στο Θαβώρ και ενώ κάθισαν να ξεκουραστούν, έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν, ξύπνησαν, αντίκρισαν απροσδόκητο και εξαίσιο θέαμα. Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο, και τα φορέματα Του ήταν λευκά σαν το φως. Τον περιστοίχιζαν δε και συνομιλούσαν μαζί Του δυο άνδρες, ο Μωϋσής (βλέπε 4 Σεπτεμβρίου) και ο Ηλίας (βλέπε 20 Ιουλίου). Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Έφερε δε εις το μέσον τους τον Mωυσήν και τον Ηλίαν, διά να διορθώση τας σφαλεράς υποψίας, οπού είχον οι πολλοί περί αυτού. Kαθότι, άλλοι μεν έλεγον τον Kύριον, πως είναι ο Ηλίας. Άλλοι δε, πως είναι ο Iερεμίας. Διά τούτο λοιπόν επαράστησεν εις το Θαβώρ τους πρώτους και κορυφαίους Προφήτας, διά να γνωρίσουν οι μαθηταί, και διά των μαθητών όλοι οι άνθρωποι, πόση διαφορά είναι αναμεταξύ του Xριστού, και των Προφητών. O μεν γαρ Xριστός, είναι Δεσπότης. Oι δε Προφήται, είναι δούλοι. Kαι ίνα μάθουν, ότι ο Kύριος έχει την εξουσίαν του θανάτου και της ζωής. Διά τούτο, από μεν τους αποθαμένους, έφερε τον Mωυσήν. Aπό δε τους ζωντανούς, έφερε τον Ηλίαν».

Αφού οι μαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης, Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία μέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μια για τον Κύριο, μια για το Μωϋσή και μια για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όμως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο που τους σκέπασε και μέσα απ’ αυτό ακούστηκε φωνή που έλεγε: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε» (Λουκά, θ’ 28-36). Δηλαδή, Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτόν να ακούτε.

Οφείλουμε, λοιπόν, και εμείς όχι μόνο να Τον ακούμε, αλλά και να Τον υπακούμε. Σε οποιοδήποτε δρόμο μας φέρει, είμαστε υποχρεωμένοι να πειθαρχούμε.

Έθιμα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ως σπουδαία δεσποτική εορτή, αποτελεί εξαίρεση εθιμικά καθιερωμένης ιχθυοφαγίας, μέσα στην σύντομη αλλά αυστηρή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου.

Σε πολλούς τόπους πιστεύουν ότι την παραμονή το βράδυ, κάποια ώρα, ανοίγουν ξαφνικά οι ουρανοί και φαίνεται το «άγιο φως», σε όσους είχαν την υπομονή και την πίστη να ξαγρυπνήσουν. Ανήμερα δε, προσφέρουν στους ναούς τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, για να ευλογηθούν από τον ιερέα μετά την θεία λειτουργία, και να διανεμηθούν ως ευλογία στους πιστούς. Σε ορισμένους μάλιστα τόπους προσφέρουν στον ναό το πρώτο λάδι της χρονιάς, για να ευλογηθεί, ώστε η ευλογία να επεκταθεί και στην υπόλοιπη παραγωγή.

Πρόκειται για το αρχαίο έθιμο των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στον Θεό, μια μορφή αναίμακτης τελετουργικής θυσιαστικής προσφοράς, που πέρασε και στον χριστιανισμό. Ο λαϊκός άνθρωπος, προσκομίζοντας για ευλογία τις απαρχές των καρπών και των γεννημάτων του, αναθέτει ουσιαστικά την ελπίδα της επιβίωσής του στον Θεό, από τον οποίο ζητά ευλαβικά να συνεργήσει, για να επιτύχει η σοδειά, από την οποία εξαρτάται και η επιβίωση ολόκληρης της παραδοσιακής κοινότητας.

Ήδη στους Αποστολικούς Κανόνες επιτρέπεται η προσαγωγή στον ναό σταφυλιών, όχι όμως και άλλων οπωρικών, ενώ ο Θεόδωρος Βαλσαμών, ερμηνεύοντας τον Δ΄ Κανόνα των Αγίων Αποστόλων, ερμηνεύει την εξαίρεση αυτή των σταφυλιών από το ότι το κρασί, που προέρχεται από αυτά, χρησιμοποιείται για την παρασκευή της θείας κοινωνίας.

Έτσι, τα ευλογημένα σταφύλια μοιράζονται και τρώγονται μαζί με το αντίδωρο στην Λέσβο, ενώ στον Μοσχοπόταμο της Πιερίας άφηναν το πρώτο τσαμπί του τρύγου σε κάποιο εικόνισμα του ναού, για να πάει καλά η σοδειά. Δεν πρέπει εξ άλλου να ξεχνούμε ότι στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος είναι αφιερωμένοι οι ναοί των μεγαλύτερων και επιβλητικότερων ελληνικών φρουρίων, γεγονός που δείχνει την σημασία, θρησκευτική και εθνικά αναγεννητική, που ο λαός μας ανέκαθεν έδινε στην μεγάλη αυτή εορτή. Και φυσικά, ως σπουδαία εορτή είναι και εθιμικά καθιερωμένη αργία, η παραβίαση της οποίας, από κάποιους ασεβείς και φιλάργυρους, επέφερε την άμεση θεϊκή τιμωρία, σύμφωνα με τις παραδόσεις του ελληνικού λαού, για παραδειγματισμό και των υπολοίπων.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος βαρύς.
Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός, δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδυναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, φωτοδότα δόξα σοι.

Κοντάκιον
Ἦχος βαρύς. Αὐτόμελον.
Ἐπὶ τοῦ ὄρους μετεμορφώθης, καὶ ὡς ἐχώρουν οἱ Μαθηταί σου τὴν δόξαν σου, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐθεάσαντο, ἵνα ὅταν σε ἴδωσι σταυρούμενον, τὸ μὲν πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον, τῷ δὲ κόσμῳ κηρύξωσιν, ὅτι σὺ ὑπάρχεις ἀληθῶς, τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα.

Μεγαλυνάριον
Θέλων ἐπιδεῖξαι τοῖς Μαθηταῖς, δύναμιν ἐξ ὕψους καὶ σοφίαν παρὰ Πατρός, ἐν ὄρει ἀνῆλθες, Χριστὲ τῷ Θαβωρίῳ, καὶ λἀμψας ὡς Δεσπότης τούτους ἐφώτισας.

Ὁ Οἶκος
Ἐγέρθητε οἱ νωθεῖς, μὴ πάντοτε χαμερπεῖς, οἱ συγκάμπτοντες εἰς γῆν τὴν ψυχήν μου λογισμοί, ἐπάρθητε καὶ ἄρθητε εἰς ὕψος θείας ἀναβάσεως, προσδράμωμεν Πέτρῳ καὶ τοῖς Ζεβεδαίου, καὶ ἅμα ἐκείνοις τὸ Θαβώριον ὄρος προφθάσωμεν, ἵνα ἴδωμεν σὺν αὐτοῖς τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, φωνῆς δὲ ἀκούσωμεν, ἧς περ ἄνωθεν ἤκουσαν, καὶ ἐκήρυξαν, τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα.

Κάθισμα
Ἦχος δ’. Κατεπλάγη Ἰωσὴφ.
Ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ Θαβώρ, μετεμορφώθης ὁ Θεός, ἀναμέσον Ἠλιού, καὶ Μωϋσέως τῶν σοφῶν, σὺν Ἰακώβῳ καὶ Πέτρῳ καὶ Ἰωάννῃ, ὁ Πέτρος δὲ συνών, ταῦτά σοι ἔλεγε· Καλόν ὧδέ ἐστι, ποιῆσαι τρεῖς σκηνάς, μίαν Μωσεῖ, καὶ μίαν Ἠλίᾳ, καὶ μίαν σοὶ τῷ Δεσπότῃ Χριστῷ, ὁ τότε τούτοις, τὸ φῶς σου λάμψας, φώτισον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Με πληροφορίες: ekklisiaonline.gr