Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Ιωσήφ του Παγκάλου τη Μεγάλη Δευτέρα, που θεωρείται παράδειγμα αγνότητας, υπομονής και δικαιοσύνης. Στους ύμνους αναφέρεται ως «προεικόνισμα του Χριστού», καθώς η ζωή του και οι δοκιμασίες που υπέστη παραλληλίζονται με τη ζωή και το πάθος του Χριστού.

Ποιος ήταν ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος και τι σημαίνει το όνομά του;

Ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος είναι εξέχουσα βιβλική μορφή της Παλαιάς Διαθήκης, γιος του πατριάρχη Ιακώβ και της Ραχήλ, και ο ενδέκατος από τους δώδεκα υιούς του Ιακώβ, οι οποίοι αποτέλεσαν τους γενάρχες των φυλών του Ισραήλ. Η λέξη Πάγκαλος προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «παν» και «καλός», που σημαίνουν «ο εντελώς ωραίος» ή «ο απολύτως ενάρετος». Είναι ένας χαρακτηρισμός που δηλώνει τον όμορφο, ηθικό και δίκαιο άνθρωπο, και χρησιμοποιείται στην υμνολογία για να αποδώσει την ηθική τελειότητα και πνευματική ωραιότητα του Ιωσήφ.

Ο Ιωσήφ διακρίθηκε για την αγνότητα και την πίστη του στον Θεό, ιδιαίτερα όταν αρνήθηκε τον πειρασμό της γυναίκας του Πετεφρή στην Αίγυπτο, επιλέγοντας να υποστεί τα πάντα παρά να αμαρτήσει. Παρά την αδικία και τη δοκιμασία, δεν κράτησε μίσος στην καρδιά του. Αντιθέτως, όταν ανήλθε σε υψηλή θέση στην αυλή του Φαραώ, συγχώρεσε τους αδελφούς του που τον είχαν προδώσει και τον πούλησαν ως δούλο.

Η ζωή του Ιωσήφ αποτελεί προτύπωση (τύπο) του Ιησού Χριστού. Όπως ο Ιωσήφ αδικήθηκε, ταπεινώθηκε και στο τέλος δοξάστηκε και έσωσε τον λαό από την πείνα, έτσι και ο Χριστός υπέμεινε σταυρό και θάνατο, για να προσφέρει σωτηρία στον κόσμο.

Οι κυριότεροι λόγοι που θεωρείται «τύπος» του Χριστού:

1. Προδοσία από τους δικούς του

– Ο Ιωσήφ πουλήθηκε από τα αδέλφια του για 20 αργύρια (Γεν. 37,28)
– Ο Χριστός προδόθηκε από τον Ιούδα για 30 αργύρια (Ματθ. 26,14-16)

 2. Κατάβαση – Ταπείνωση – Εξαθλίωση

– Ο Ιωσήφ κατέβηκε στην Αίγυπτο ως δούλος και φυλακίστηκε (Γεν. 39,1-20)
– Ο Χριστός “κατέβηκε” στη Γη, έλαβε δούλου μορφή και σταυρώθηκε (Φιλιπ. 2,7-8)

3. Ανάδειξη και δόξα

– Ο Ιωσήφ υψώθηκε στη δεύτερη θέση μετά τον Φαραώ (Γεν. 41,41-43)
– Ο Χριστός δοξάζεται μετά την Ανάσταση, «καθίζει εκ δεξιών του Πατρός» (Πράξ. 2,33)

4. Σωτηρία του λαού

– Ο Ιωσήφ διαχειρίστηκε τα τρόφιμα και έσωσε από την πείνα (Γεν. 41,47-57)
– Ο Χριστός είναι ο «άρτος της ζωής» που σώζει πνευματικά (Ιωάν. 6,35)

5. Συγχώρεση προς τους διώκτες

– Ο Ιωσήφ συγχωρεί τα αδέλφια του με αγάπη (Γεν. 45,4-15)
– Ο Χριστός συγχωρεί τους σταυρωτές Του: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς…» (Λουκ. 23,34)

6. Ο Ιωσήφ ήταν αγνός και άμεμπτος

– Δεν υπέκυψε στον πειρασμό της γυναίκας του Πετεφρή (Γεν. 39,7-12)
– Ο Χριστός παρέμεινε αναμάρτητος, πρότυπο αγιότητας (Α’ Πέτρ. 2,22)

7. Προτύπωση της Ανάστασης

– Από τη «φυλακή» ανεβαίνει στη δόξα (Γεν. 41,14-44)
– Όπως ο Χριστός από τον τάφο ανασταίνεται και δοξάζεται (Ματθ. 28,5-10)