Αφιέρωμα στην Κυριακή των Βαΐων και τη Μεγάλη Εβδομάδα

Η Κυριακή των Βαΐων δεν ανήκει ημερολογιακά στη Μεγάλη Εβδομάδα, ωστόσο, λατρευτικά και λειτουργικά αρχίζει να συνυπολογίζεται, καθώς κατά τον εσπερινό της ημέρας αυτής τελείται στις ορθόδοξες εκκλησίες η Ακολουθία του Νυμφίου, η οποία αποτελεί τον Όρθρο της Μεγάλης Δευτέρας.

Κυριακή των Βαΐων —> Η πανηγυρική είσοδος του Κυρίου Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ

Την ημέρα αυτή εορτάζεται η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Οι Ιουδαίοι τον υποδέχθηκαν κρατώντας βάγια — δηλαδή κλαδιά φοινίκων — και ζητωκραυγάζοντας: «Ωσαννά· ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

Το γεγονός της Κυριακής των Βαΐων καταγράφεται στα εξής κεφάλαια της Αγίας Γραφής:

Καινή Διαθήκη:

1. Κατά Ματθαίον 21,1–11

2. Κατά Μάρκον 11,1–11

3. Κατά Λουκάν 19,28–40

4. Κατά Ιωάννην 12,12–19

Παλαιά Διαθήκη:

1. (Ζαχαρίας 9,9) —> (Η προφητεία)

Μεγάλη Δευτέρα —> Ξεκινούν τα άγια Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τύπος του Κυρίου μας Ιησού είναι ο πάγκαλος Ιωσήφ

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Ιωσήφ, του ενδέκατου γιου του Ιακώβ, που τα αδέρφια του, από ζήλια, τον έριξαν σε ένα λάκκο και τον πούλησαν σε εμπόρους, οι οποίοι τον μετέφεραν στην Αίγυπτο. Εκεί, με τη βοήθεια του Θεού, ανέβηκε σε σημαντική θέση κοντά στον Φαραώ. Την ίδια μέρα, αναγιγνώσκεται και η περικοπή από την Καινή Διαθήκη, όπου ο Ιησούς καταράστηκε την άκαρπη συκιά. —> (Η κατάρα του Ιησού στην άκαρπη συκιά βρίσκεται στην Ευαγγελική περικοπή του Κατά Ματθαίον 21,18-22 και Κατά Μάρκον 11,12-14, 20-21)

Η ιστορία του Ιωσήφ στην Παλαιά Διαθήκη καταγράφεται στο βιβλίο της Γένεσης, από το κεφάλαιο 37 και συνεχίζεται μέχρι το τέλος του βιβλίου, στο κεφάλαιο 50.

Ειδικότερα, η ιστορία του Ιωσήφ ξεκινά στο Γένεση 37,1 και τελειώνει στο Γένεση 50,26.

Αναλυτικά:

Γένεση 37,1-11: Η ιστορία του Ιωσήφ ξεκινά με την παρουσίαση της οικογένειάς του και της ζήλιας των αδελφών του.

Γένεση 37,12-36: Ο Ιωσήφ πουλιέται από τους αδελφούς του και καταλήγει στην Αίγυπτο.

Γένεση 39,1-23: Ο Ιωσήφ υπηρετεί στον Πετεφρή, τον αξιωματούχο του Φαραώ, αλλά καταλήγει στη φυλακή λόγω μιας ψευδούς κατηγορίας από τη γυναίκα του Πετεφρή.

Γένεση 40,1-23: Στη φυλακή, ο Ιωσήφ ερμηνεύει τα όνειρα των συγκρατουμένων του.

Γένεση 41,1-57: Ο Ιωσήφ ερμηνεύει τα όνειρα του Φαραώ και αναδεικνύεται σε δεύτερο μετά τον Φαραώ στην Αίγυπτο.

Γένεση 42,1-38: Οι αδελφοί του Ιωσήφ πηγαίνουν στην Αίγυπτο για να ζητήσουν τροφή.

Γένεση 43,1-34: Οι αδελφοί επιστρέφουν με τον Βενιαμίν και η οικογενειακή επανένωση ξεκινά.

Γένεση 44,1-34: Ο Ιωσήφ δοκιμάζει τους αδελφούς του.

Γένεση 45,1-28: Ο Ιωσήφ αποκαλύπτει την ταυτότητά του στους αδελφούς του.

Γένεση 46,1-30: Η οικογένεια του Ιακώβ μετακομίζει στην Αίγυπτο.

Γένεση 47,1-31: Ο Ιωσήφ βοηθά στην αποθήκευση τροφής και στη διαχείριση της κρίσης στην Αίγυπτο.

Γένεση 48,1-22: Ο Ιωσήφ ευλογεί τους γιους του Ιακώβ.

Γένεση 49,1-28: Η ευλογία του Ιακώβ στους γιους του.

Γένεση 50,1-26: Ο Ιωσήφ θρηνεί τον θάνατο του πατέρα του, Ιακώβ, και ολοκληρώνει την ιστορία του.

Συνοπτικά: Αυτή η εκτενής αφήγηση καλύπτει την πλήρη ζωή του Ιωσήφ, από τη ζωή του στην οικογένεια του Ιακώβ μέχρι την ανύψωσή του στην Αίγυπτο και την επανένωση με τους αδελφούς του.

Μεγάλη Τρίτη —> Επιτελούμε ανάμνηση της παραβολή των Δέκα Παρθένων

Η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Δέκα Παρθένων, η οποία μας διδάσκει την ανάγκη για συνεχή πνευματική ετοιμότητα, δηλαδή την αδιάκοπη προσοχή και προετοιμασία στη ζωή του Χριστιανού. («Η παραβολή των Δέκα Παρθένων βρίσκεται στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 25, εδάφια 1-13.»)

Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, ψάλλεται στις Εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης. Το τελευταίο τροπάριο στην ακολουθία είναι αυτό της ευσεβούς και λογίας ποιητρίας του Βυζαντίου, Κασσιανής, η οποία υπήρξε σημαντική ποιήτρια, μοναχή, υμνογράφος και μελωδός της Εκκλησίας.

Την ημέρα αυτή διαβάζεται η παραβολή των Δέκα Παρθένων, η οποία καταγράφεται στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 25, εδάφια 1-13.

Μεγάλη Τετάρτη —>Της αλειψάσης τον Κύριον μύρω

Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας, που μετανόησε για τις αμαρτίες της, πίστεψε στον Χριστό και άλειψε τα πόδια Του με μύρο ως πράξη ταπεινής αγάπης και ευγνωμοσύνης. («Βρίσκεται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο 7,36-50») —> Ο Ιερός Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι δύο ήταν οι γυναίκες που άλειψαν με μύρο τον Κύριο. Οι τρεις πρώτοι Ευαγγελιστές αναφέρουν μια και την ίδια γυναίκα, που πήρε την ονομασία πόρνη. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης όμως κάνει λόγο για άλλη γυναίκα, αξιοθαύμαστη και σεμνή, τη Μαρία την αδελφή του Λαζάρου, που άλειψε τα άχραντα πόδια Του σκουπίζοντας τα με τις τρίχες των μαλλιών της.

Μεγάλη Πέμπτη —> Ο Μυστικός Δείπνος

Τη Μεγάλη Πέμπτη θυμόμαστε αυτά τα τέσσερα:

1. Το πρώτο γεγονός είναι ο Μυστικός Δείπνος, το τελευταίο γεύμα του Χριστού με τους μαθητές Του, κατά το οποίο παρέδωσε το ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, λέγοντας: «Λάβετε, φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ Σῶμά μου… πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ Αἷμά μου».

2. Το δεύτερο γεγονός είναι το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών. Κατά τη διάρκεια του Δείπνου, ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του, δίνοντας παράδειγμα ταπείνωσης και αγάπης.

3. Το τρίτο γεγονός είναι η προσευχή του Χριστού στο Όρος των Ελαιών. Αργότερα, στον κήπο της Γεθσημανή, προσευχήθηκε προς τον Θεό Πατέρα, παραδίδοντας το θέλημά Του στο θείο σχέδιο: «Πάτερ μου… γενηθήτω τὸ θέλημά Σου».

4. Και το τέταρτο γεγονός είναι η προδοσία του Ιούδα, ο οποίος, με ένα φιλί, παρέδωσε τον Διδάσκαλο στα χέρια των στρατιωτών.

Οι βιβλικές πηγές για τα γεγονότα της Μεγάλης Πέμπτης παρατίθενται αναλυτικά παρακάτω:

1. Ο Μυστικός Δείπνος – Θεία Ευχαριστία

Κατά Ματθαίον 26:26–29

Κατά Μάρκον 14:22–25

Κατά Λουκάν 22:14–20

Κατά Ιωάννην: Δεν αναφέρει τα λόγια του Μυστηρίου, αλλά δίνει έμφαση στο πλύσιμο των ποδιών.

2. Το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών

Κατά Ιωάννην 13:1–17

(Μόνο ο Ιωάννης το περιγράφει λεπτομερώς. Εκεί παρουσιάζεται η πράξη ταπείνωσης του Ιησού προς τους μαθητές.)

3. Η προσευχή του Χριστού στο Όρος των Ελαιών (Γεθσημανή)

Κατά Ματθαίον 26:36–46

Κατά Μάρκον 14:32–42

Κατά Λουκάν 22:39–46

Κατά Ιωάννην 18:1 (Δεν αναφέρεται η προσευχή, αλλά μόνο η μετάβαση στον κήπο.)

4. Η προδοσία του Ιούδα – Η σύλληψη του Ιησού

Κατά Ματθαίον 26:47–56

Κατά Μάρκον 14:43–52

Κατά Λουκάν 22:47–53

Κατά Ιωάννην 18:2–12

Μεγάλη Παρασκευή —> Τα άγια πάθη του Κυρίου

Τη Μεγάλη Παρασκευή θυμόμαστε τα φρικτά πάθη του Ιησού Χριστού, τα οποία άρχισαν με την προδοσία Του από τον Ιούδα, ο οποίος Τον παρέδωσε στους αρχιερείς για 30 αργύρια. Στη συνέχεια, ο Ιησούς συλλαμβάνεται στον Κήπο της Γεθσημανή και οδηγείται ενώπιον των αρχιερέων και του Πιλάτου, όπου καταδικάζεται σε θάνατο. Υπέστη φρικτά μαστιγώματα και εξευτελισμούς, καθώς και τη στέψη με αγκάθινο στεφάνι από τους στρατιώτες, οι οποίοι τον κορόιδευαν ως βασιλιά των Ιουδαίων. Η κορύφωση των βασανιστηρίων Του ήταν η Σταύρωση στο Γολγοθά, όπου υπέφερε σωματικά και ψυχικά για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Τελικά, πέθανε πάνω στον Σταυρό, εκφωνώντας τη φράση «Τετέλεσται», δηλώνοντας την ολοκλήρωση της αποστολής Του. Το σώμα Του αποκαθηλώθηκε και τοποθετήθηκε στον Επιτάφιο, προετοιμαζόμενο για την ταφή Του.

Την ημέρα αυτή διαβάζονται και τα γνωστά 12 Ευαγγέλια, τα οποία περιλαμβάνουν 12 περικοπές από τα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη. Οι περικοπές αυτές αναφέρονται στα φρικτά πάθη του Κυρίου, στη Σταύρωση και στην Ταφή Του. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο, τελείται η Έξοδος του Τιμίου Σταυρού με τον Εσταυρωμένο να μεταφέρεται από την Αγία Τράπεζα, ακολουθούμενη από την περιφορά Του σε όλο τον Ναό, ενώ ψάλλεται το «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου.

Τα 12 Ευαγγέλια —> Οι Πηγές των Εδαφίων:

1. Κατά Ιωάννην 13,31–18:1

2. Κατά Ιωάννην 18,1–28

3. Κατά Ματθαίον 26,57–75

4. Κατά Ιωάννην 18,28–40, 19:1–16

5. Κατά Ματθαίον 27,3–32

6. Κατά Μάρκον 15,16–32

7. Κατά Ματθαίον 27,33–54

8. Κατά Λουκάν 23,32–49

9. Κατά Ιωάννην 19,25–37

10. Κατά Μάρκον 15,43–47

11. Κατά Ιωάννην 19,38–42

12. Κατά Ματθαίον 27,62–66

Μεγάλο Σάββατο —> Η ταφή του Κυρίου

«Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί, η Εκκλησία τιμά την Ταφή του Κυρίου και την Κάθοδό Του στον Άδη, γεγονότα που έχουν βαθιά θεολογική σημασία, καθώς συμβολίζουν τη νίκη του Χριστού πάνω στον θάνατο και την αρχή της Σωτηρίας για όλη την ανθρωπότητα. Τη Μεγάλη Παρασκευή, το πρωί, θυμόμαστε τα φρικτά πάθη του Χριστού πάνω στον Σταυρό, τη θυσία Του για την αμαρτωλή ανθρωπότητα, ενώ το βράδυ, στην Ακολουθία της Αποκαθήλωσης, ο ιερέας κατεβάζει τον Εσταυρωμένο από τον Σταυρό και Τον τυλίγει σε καθαρό σεντόνι. Αυτή η κίνηση συμβολίζει την καθαρότητα και την απόλυτη σεβασμό στην αγία Σάρκα του Κυρίου. Στη συνέχεια, ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους των πόλεων ή των χωριών, ενώ ψάλλονται τα Εγκώμια του Επιταφίου –> Η ζωή εν τάφω, Άξιον εστί, Αι γενεαί πάσαι.

Οι βιβλικές πηγές για την Ταφή του Κυρίου, είναι οι εξής: Ματθαίος 27,57–61, Μάρκος 15,42–47, Λουκάς 23,50–56, Ιωάννης 19,38–42

Κυριακή του Πάσχα —> Άγιο Πάσχα —> Χριστός Ανέστη

Η Κυριακή του Πάσχα είναι η κορυφαία γιορτή της Χριστιανικής Εκκλησίας και γιορτάζουμε την Ανάσταση του Κυρίου Ιησού Χριστού από τους νεκρούς, η οποία είναι το θεμέλιο της Χριστιανικής πίστης. Η Ανάσταση του Χριστού σηματοδοτεί τη νίκη πάνω στον θάνατο και την αμαρτία και φέρνει την ελπίδα της αιώνιας ζωής για όλους τους πιστούς. Μέσα από την Ανάσταση, ο Χριστός άνοιξε το δρόμο για τη σωτηρία της ανθρωπότητας, δείχνοντας τη δύναμη του Θεού και την εκπλήρωση της Θείας υπόσχεσης για την αναγέννηση του ανθρώπου.

Οι Βιβλικές αναφορές στην Ανάσταση του Χριστού και των γεγονότων γύρω από αυτήν: Ματθαίος 28,1–10, Μάρκος 16,1–8, Λουκάς 24,1–12, Ιωάννης 20,1–18